Muris Muvazaası Nedir?

Muris Muvazaası: Şartları ve Hukuki Süreci

1. Giriş

Muris muvazaası, Türk Medeni Hukuku’nda mirasçıların haklarını korumaya yönelik önemli bir kurumdur. Miras bırakan kişinin (muris), gerçekte mirasçılarının saklı paylarını veya miras haklarını zedelemek amacıyla, üçüncü kişilerle göstermelik işlemler yaparak malvarlığını devretmesi durumunda gündeme gelir.

Muris muvazaası genellikle tapulu taşınmazların satış gibi gösterilerek bağışlanması şeklinde karşımıza çıkar. Bu makalede muris muvazaasının tanımı, unsurları, şartları ve dava süreci detaylı olarak incelenmiştir.

2. Muris Muvazaası Nedir?

Muris muvazaası, miras bırakanın malvarlığından bazı taşınır veya taşınmazları, gerçekte bağışlamak istediği halde, resmi işlemlerde satış veya başka bir hukuki işlem gibi göstererek üçüncü kişilere devretmesidir. Bu işlemle amaç, mirasçıları aldatmak veya miras hakkını zedelemektir.

Tanımı

Yargıtay içtihatlarına göre:

“Muris muvazaası, miras bırakanın, mirasçılarını mirastan mahrum bırakmak amacıyla üçüncü kişiyle görünüşte satış işlemi yaparak, gerçekte bağışladığı malvarlığı devridir.”

3. Muris Muvazaasının Unsurları

Muris muvazaası davasının kabulü için aşağıdaki üç unsurun birlikte gerçekleşmiş olması gerekir:

1. Muvazaa (Danışıklılık)

Tarafların gerçekte istedikleri ile dış dünyaya açıkladıkları şey birbirinden farklıdır. Örneğin, tapuda satış gösterilen işlem aslında bağıştır.

2. Mirasçıların Zarar Görmesi

Yapılan işlem, saklı paylı veya yasal mirasçıların miras haklarını ihlal ediyor olmalıdır.

3. Murisin Amaçlı Davranışı

Muris, bu işlemi mirasçıları mirastan mahrum bırakmak, saklı paylarını ihlal etmek ya da aralarında ayrım yapmak amacıyla yapmıştır.

4. Muris Muvazaasına Konu Olan İşlemler

En yaygın örnekler şunlardır:

• Taşınmazın, bir çocuğa satış gösterilerek bağışlanması.

• Mirastan mal kaçırmak için eşe, kardeşe ya da başkasına devredilmesi.

• Saklı pay sahibi olmayan mirasçılara karşı koruma amacıyla malvarlığının başka isimlere geçirilmesi.

5. Hukuki Süreç ve Dava Yolu

A. Açılacak Dava Türü

Muris muvazaasına karşı açılacak dava, tapu iptali ve tescil davasıdır.

B. Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi

• Yetkili mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi (HMK m.12)

C. Taraflar

• Davacı: Yasal veya saklı paylı mirasçılar

• Davalı: Taşınmazı devralan kişi ya da onun mirasçıları

D. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre

• Muris muvazaasına dayalı tapu iptali ve tescil davası zamanaşımına tabi değildir.

• Her zaman açılabilir, ancak murisin ölümünden sonra dava açılabilir.

6. İspat ve Deliller

Muris muvazaası davası özel bir ispat rejimine tabidir:

Yargıtay Uygulaması Gereği:

• Tanıkla ispat mümkündür.

• Yazılı delil aranmaksızın, tanık ve her türlü delil (yemin, bilirkişi, keşif) ile muvazaa ispatlanabilir.

• Davacı mirasçılar, işlemdeki gerçek iradenin bağış olduğunu ispatlamakla yükümlüdür.

Delil Olarak Kullanılabilecekler:

• Tanık ifadeleri (komşular, akrabalar vs.)

• Murisin mektup, vasiyetname, el yazısı belgeleri

• Banka hareketleri, yaşam tarzı ve mali gücü

• Tapu kayıtları ve şerhler

• Miras bırakanın önceki beyanları

7. Davanın Sonuçları

Eğer dava kabul edilirse:

• Tapu kaydı iptal edilir.

• Taşınmaz, murisin mirasçıları adına tapuda tescil edilir.

• Davalı tarafından yapılan tasarruflar (kiraya verme, ipotek gibi) da geçersiz hale gelebilir.

8. Örnek Yargıtay Kararı (Özet)

Yargıtay 1. HD., 2019/2101 E., 2020/3245 K.:

“Muris tarafından yapılan satış işleminin gerçekte bağış niteliğinde olduğu, tarafların görünürdeki satış işlemi ile muvazaa kastıyla hareket ettikleri, dolayısıyla muris muvazaası koşullarının gerçekleştiği anlaşılmıştır. Tapu iptal ve tescil davasının kabulü gerekir.”

9. Uygulamada Sık Yapılan Hatalar

• Muris hayattayken dava açılması (muris muvazaası davası muris öldükten sonra açılabilir)

• Tapu dışı taşınmazlar için dava açılması

• Tanıkların eksik gösterilmesi

• İspat araçlarının yeterince toplanmaması

10. Sonuç ve Öneriler

Muris muvazaası, mirasçıların miras hakkının korunması açısından son derece önemli bir davadır. Özellikle saklı pay sahibi olan mirasçılar için büyük bir güvence işlevi görür.

Öneriler:

• Mirasçılar, murisin ölümünden sonra yapılan devir işlemlerini mutlaka incelemelidir.

• Şüpheli işlemler hakkında mümkün olan en kısa sürede hukuki danışmanlık alınmalıdır.

• Dava açılmadan önce tanıklar, belgeler ve tapu kayıtları dikkatle değerlendirilmelidir.